Przechodząc przez historyczne dzielnice izraelskich miast i miasteczek, nie sposób nie zwrócić uwagi na ortodoksyjnych Żydów, którzy przykuwają wzrok gapiów charakterystycznym wyglądem. Jerozolimskie ulice to też festiwal barw oraz zapachów i architektura, przypominająca o tym, jak bardzo historia odbiła swoje piętno w tym rejonie świata. wśród lokalnej ludności nie poczujemy się jak w domu. Tutejsze przywiązanie do tradycji, wyjątkowych zasad kultury i pierwiastka religijnego jest zdecydowanie odmienne od stylu życia tzw. Zachodu. 

Najważniejsze miejsce dla każdego wyznawcy judaizmu stanowi synagoga. Zaraz po niej plasuje się słowo „koszerność”. Koszerność znajduje zastosowanie w wielu sferach, jednak najbardziej związana jest z jedzeniem i piciem. Pokarmy dzielą się na kaszer (dozwolone) i teref (trefne, nieczyste). Żydzi spożywają dozwolone przez Torę mięso zwierząt (posiadających „rozszczepione kopyto” i przeżuwających), stworzeń wodnych (posiadających płetwy i łuski), wybrane gatunki szarańczy i ptaków (nie wolno np. spożywać mięsa ptaków drapieżnych). Zakazane jest spożywanie krwi i niektórych części zwierzęcego ciała. Dozwolone jest picie mleka i jedzenie jaj, pochodzących od zwierząt o koszernym mięsie. Przyzwolenie dotyczy również miodu. Owoce powinny pochodzić z drzew, rosnących nie mniej niż 3 lata i nie być nigdy drążone przez robaki. Nie wolno spożywać mięsa i produktów mlecznych jednocześnie, dodatkowo powinna je dzielić kilkugodzinna przerwa. Ten zakaz łączenia produktów dotyczy też sztućców, którymi są spożywane oraz naczyń kuchennych, w których są przygotowywane i przechowywane Ciekawostką może być to, iż niektóre wyroby – by stać się dozwolone – nie mogą być produkowane przez Żydów (np. wino). 

Do najciekawszych dań wywodzących się z tej tradycji na pewno zaliczymy cygara marokańskie – siekane mięso zawinięte w rurki, przyprawione pieprzem i zapieczone, najczęściej podawane jako przystawka do głównych dań. Mussachan to nic innego jak mięso z kurczaka z dużą ilością przypraw, cebulą i migdałami, podawane na chlebie pita. Oprócz klasycznych smaków, w kuchni izraelskiej znajdziemy sporo zapożyczeń tureckich i greckich. Tahini to pasta produkowana z nasion sezamu, natki pietruszki i czosnku, z dodatkiem oliwy z oliwek oraz soku cytrynowego. Balkawa to doskonale znany wszystkim deser na bazie orzechów, migdałów i miodu.

Bardzo ważny element kuchni i całej kultury żydowskiej stanowi symbolika potraw. I tak np. maca wytwarzana jest bez zakwasu czy drożdży – co symbolizuje pośpiech, w jakim według Tory Żydzi byli zmuszeni opuścić Egipt. Ten przaśny chleb musi być wypiekany w ciągu 18 minut, wyłącznie przez osoby płci męskiej. Symboliczne znaczenie mają również ostry chrzan – przyjmowany jako symbol cierpienia Żydów przebywających w niewoli – oraz charoset, czyli mus jabłkowy o bardzo gęstej konsystencji, wzbogacony orzechami, migdałami, cynamonem, imbirem i winem. Przypomina on glinę, z której Izraelici wyrabiali w Egipcie cegły – dlatego wiązany jest z ciężką, mozolną pracą. Wyżej wymienione symboliczne potrawy najczęściej są spożywane w trakcie sederu – uczty podczas święta Pesah.   

Ogromne znaczenie w kuchni żydowskiej mają potrawy świąteczne, serwowane w okresie szabatu. Ten czas wymaga od Żydów specjalnych ograniczeń. Ortodoksyjni wyznawcy nie mogą korzystać z pieców, dlatego też istnieje wiele smakołyków serwowanych na zimno oraz potraw duszonych przez wiele godzin w stygnących, chlebowych piecach (jak np. czulent). 

Kuchnia żydowska stanowi połączenie potraw świątecznych i obrzędowych z kuchniami regionalnymi. Wynika to z bardzo dużego rozproszenia wyznawców judaizmu po całym świecie oraz życia w diasporach. Te wieloletnie wędrówki sprawiły, że kultury kulinarne różnych regionów rozprzestrzeniały się na szeroką skalę. Takim sposobem przywędrowały do Polski ogórki kiszone, a na zachodnich krańcach Europy pojawiły się barszcze i wędzone ryby. W Stanach Zjednoczonych kuchnia koszerna stała się tak rozpowszechniona, że powstały specjalne koszerne sieci restauracji Mc’Donalds. 

W znanej nam najlepiej polskiej kuchni odnajdziemy takie echa żydowskich kulinariów, jak: karp po żydowsku, słodka i wypiekana z drożdży chałka, pulpety rybne (zwane gefilte fisz), kawior żydowski (czyli klasyczna pasta z wątróbek), sałatka galicyjska, strudel lub też śliwowica w wersji koszernej. Nie sposób nie wspomnieć także o solonym śledziu z beczki, który w dawnych latach był dość tanim i chyba najbardziej popularnym daniem „barowym”. Nadawał się doskonale na mały głód i jako przysłowiowa „zagrycha” do wódki. W rejonie Białegostoku znany jest Bialystoker, czyli zwykłe bułki pszenne, sprzedawane dawniej przez obnośnych handlarzy. Wyróżnia je tylko dodatek cebuli oraz duża ilość soli. 

Wracamy do wycieczki po Jerozolimie i jej kulinarnych atrakcjach. Zwiedzając najbardziej flagowe zabytki – m.in. wpisane na listę UNESCO Stare Miasto, Ścianę Płaczu, Bazylikę Grobu Bożego czy też Kopułę na Skale – warto znaleźć chwilę na małą przekąskę. Czeka ich na nas cała paleta: np. Baba ganoush (papka z pieczonego bakłażana) czy tabuleh (kasza kuskus z dodatkiem siekanej mięty, pietruszki, cebulki dymki, pomidorów, ogórków, cytryny i wytrawnej oliwy). Do tego dochodzi kibbe – pszeniczny krokiet z dodatkiem siekanego mięsa, cebuli i orzechów pinii – oraz klasyczny hummus z ciecierzycy, oliwy, cytryny i czosnku. Równie smacznie prezentują się bardziej rozbudowane dania: chlebki pita z różnymi wypełnieniami, szaszłyki, kebaby, szoarmy oraz faszerowane warzywa (np. cukinie). Dla turystów przygotowano także specjalne danie, zwane rybą św. Piotra. Serwuje się je z cząstką limonki, cytryny i chlebem pita. 

Na dobre trawienie warto zastosować jeden z dostępnych w Izraelu alkoholi. Tutaj godne polecenia są doskonałe wina (np. Galil Mountain) oraz piwa: Nasher, GoldStar lub Maccabee. Dla każdego znajdzie się coś dobrego. 

Doskonałym finałem wycieczki śladami tradycyjnej kuchni żydowskiej będzie wizyta na lokalnym targowisku, która może okazać się sporym wyzwaniem zarówno dla zdolności handlowych turystów, jak i dla zasobności ich portfeli. Jednak urok wyrobów jerozolimskich rzemieślników oraz jubilerów (Izrael słynie z produkcji najwyższej klasy diamentów) jest wart podjętego ryzyka ;)